اقتصاد برنامه‌ریزی شده (Planned Economy) یک نوع اقتصاد است که تمام فعالیت‌های اقتصادی، تولید، توزیع، و مصرف و خدمات در آن به دقت توسط دولت یا نهادهای مرکزی کنترل و برنامه‌ریزی می‌شود. در این نوع اقتصاد، دولت نقش بسیار مهمی در تعیین تولید، قیمت‌ها، توزیع، اشتغال و سیاست‌های اقتصادی دارد و تقریباً کلیه تصمیم‌گیری‌های مربوط به اقتصاد توسط دولت انجام می‌شود.
مهمترین ویژگی‌های اقتصاد برنامه‌ریزی شده عبارتند از:
1. تنظیم تولید: دولت برنامه‌های مشخصی برای تولید کالاها و خدمات در دستور کار اقتصاد قرار می‌دهد و میزان تولید محصولات و خدمات مشخص می‌شود.
2. قیمت‌های تعیین شده: در این نوع اقتصاد، قیمت‌ها توسط دولت تعیین می‌شوند و ممکن است به صورت مصنوعی پایین‌تر یا بالاتر از قیمت بازار تعیین شوند.
3. توزیع منابع: دولت واردی بر توزیع منابع اقتصادی، اشتغال و کار و تخصیص بودجه‌ها دارد و می‌تواند تعیین کند کدام بخش‌ها نیاز به بیشترین استثمار دارند.
4. عدم رقابت بازاری: در اقتصاد برنامه‌ریزی شده، رقابت بازاری به حداقل می‌رسد و دولت به عنوان تنها تعیین‌کننده بازار عمل می‌کند.
این مدل اقتصادی در برخی کشورها مورد استفاده قرار می‌گرفته است، اما عمدتاً نتیجه‌گرایی‌ها و کنترل‌های مرکزی آن باعث محدودیت‌ها و نقص‌هایی در اقتصاد می‌شود. برای مثال، کاهش حرکت بازار، ناکارآمدی در تولید و عدم تناسب با نیازهای متغیر اقتصادی از مشکلاتی هستند که ممکن است در اقتصاد برنامه‌ریزی شده رخ دهد. هرچند که این نوع اقتصاد می‌تواند به عنوان یک ابزار برای کنترل و هدایت اقتصاد کشور در مواقع خاص مورد استفاده قرار گیرد.
Powered by BetterDocs
