کدام بازار مالی مناسب خرده سرمایه گذاران است؟
امروز تصمیم دارم تا اطلاعاتی را با شما به اشتراک بگذارم که بر اساس آن محل مناسب سرمایه گذاری برای پول هایتان را انتخاب کنید. برای این منظور در ابتدا باید تعریفی از خرده سرمایه گذار ارائه کنیم.
خرده سرمایه گذاران در این بازارها کسانی هستند که سرمایه شان کمتر از صد هزار دلار است. این مقیاس با توجه به نقدینگی موجود بازار، حجم استاندارد معاملات، مقدار نوسانات سالانه در بازار و ریسکی که در هنگام معامله باید بپذیریم اعمال شده است. این مقدار ممکن است از نظر متخصصان مختلف در بازار متفاوت باشد و هر کدام استدلال خودشان را داشته باشند، توجه کنید که این مقدار را بنده با توجه به تجربه خودم و فاکتورهایی که نام برده ام محاسبه و اعلام نمودم.
خب حالا که متوجه منظور من از خرده سرمایه گذار شدید می توانیم سراغ انتخاب بازار مالی مناسب خود برویم. احتمالا شما هم با شنیدن نام بازار مالی ذهنتان به بورس اوراق بهادار (سهام)، فارکس و کریپتوکارنسی معطوف می شود این خود بزرگترین دسته بندی مناسب برای خرده سرمایه گذاران است چرا که ما بازارهای مالی دیگری مثل مشتقه ها، اختیار و آتی، کالا و … را داریم ولی مطالب زیادی از آنها نمی شنویم. علت اصلی این اتفاق این است که ماهیتاً این بازار ها مناسب خرده سرمایه گذاران نیست و بازرگانان، بانک ها و دولت ها شرکت کنندگان در این بازار ها هستند. علت دیگری که این بازار ها مناسب همه نیست زیر ساخت های آن، موقعیت جغرافیایی و از این دست دلایل است و به علت گستردگی و تخصصی بودن آنها از اضافه کردن توضیحات بیشتر امتناع می کنم و سراغ مبحث اصلی خودمان می رویم.
پس برای انتخاب بازار مناسب سه گزینه پیش رو داریم:
- بورس اوراق بهادار یا بازار سهام که در آن سهام شرکت ها، اوراق قرضه دولتی محدود، بعضاً کالاهای خاص با تبیین دولت در حال مبادله شدن است.
- فارکس که بازار تبادل ارزهای خارجی و دو فلز گرانبهای طلا و نقره است
- کریپتوکارنسی یا رمز ارز که در آن رمز ارزهای دیجیتالی که با بیتکوین ملکه پا به عرصه ظهور گذاشتند خرید و فروش می شود.
حال از کجا بدانیم که کدام یک از این سه بازار مناسب ماست، برای این منظور هم یک تعداد فاکتور مهم را برایتان لیست می کنم و بعد از آن این فاکتورها را در هر بازار خواهیم سنجید:
- امنیت سرمایه: سرمایه را دست چه کسی می سپاریم؟ کارگزار یا صرافی؟ نزد کدامیک از متولیان این سه بازار جایگاه امنیت سرمایه ما تضمین شده است؟
- امنیت بازار: گردانندگان بازار چه کسانی هستند؟ احتمال افول و لغزش در این بازار چقدر است؟
- ریسک ذاتی بازار: چه محصولاتی در این بازار در حال خرید و فروش هستند؟ دامنه تغییرات قیمتی ابزارهای مورد خرید و فروش در بازه یکساله چقدر است؟
- تحلیل پذیری بازار: آیا در این بازار دستکاری قیمت وجود دارد؟ نفوذ گردانندگان بازار روی قیمت ابزارهای مورد معامله چقدر است؟ منظور از تحلیل پذیر بودن توانایی تحلیل ابزارهای مورد معامله بازار با روش های علمی موجود می باشد
- حجم بازار: میزان تبادلات روزانه در این بازار چقدر است؟
- سختی کار: به چه سطح از تخصص برای فعالیت در این بازار نیاز دارم؟
فکر میکنم اگر پاسخ این سوالات را بدانید الان متوجه شده اید که به ترتیب اولویت کدام بازار می تواند برای خرده سرمایه گذاران مناسب باشد. ضمناً توجه داشته باشید که مواردی را که ذکر کردم هم به ترتیب گفته شده دارای اولویت هستند یعنی مورد امنیت سرمایه خیلی مهمتر از گزینه آخر سختی کار است. حالا پاسخ این سوالات را به ترتیب در هر یک از بازارها تطبیق می دهیم.
1. بورس اوراق بهادار (بازار سهام): بازار سهام یک بازار محلی است یعنی یک مکان فیزیکی خاص دارد . همچنین ابزارهای مورد خرید و فروش آن مربوط به همان منطقه جغرافیایی است و تحت کنترل یک دولت مرکزی قرار دارد، برای فعالیت در این بازار می بایست نزد یک کارگزاری حساب باز کنید و سرمایه خود را نزد او بسپارید و دستورات خرید و فروش خود را از این طریق به هسته اصلی بازار منعکس کنید. از آنجا که بازار محدودیت مکانی و زمانی دارد پس تحت کنترل دولت مرکزیست و همینطور کارگزاران آن تحت رگوله این دولت هستند سرمایه شما جای امنی قرار دارد، اما از نظر امنیت بازار به همان دلایل گفته شده بازار امنی به حساب نمی آید. چونکه بازار تحت کنترل گروه خاصی قرار دارد پس احتمال دستکاری قیمت در این نوع بازار زیاد است. نمونه قابل لمس آن هم در سال های اخیر در کشور خود ما اتفاق افتاد و تقریباً همه افراد آشنا به بازارهای مالی پی به این قضیه بردند، البته این دست اتفاقات مربوط به کشور ما نیست همانطور که گفتم چون بازار محلی و تحت کنترل گروه خاصی است در تمام بازار های سهام دنیا شاهد این چنین اتفاقات هستیم.
ابزارهای مورد خرید و فروش در این بازار هم همانطور که می دانید اغلب سهام شرکت های تولیدی و صنعتی همان منطقه جغرافیایی است، شما برای بررسی این فاکتور باید سوالاتی از خود بپرسید، مثلا بپرسید حال که من میخواهم سهام فلان شرکت را بخرم آیا امکان ورشکستگی آن وجود دارد یا خیر؟ و اگر شرکتی ورشکسته شود تکلیف سرمایه من چه خواهد بود؟ قاعدتاً سرمایه سرمایه گذاران با ورشکستگی یک شرکت از بین خواهد رفت و شما در زمانی که سهام این شرکت را می خرید در واقع این ریسک را پذیرفته اید که اگر فردا روزی این شرکت به هر دلیلی حتی بر اثر حادثه ای مثل آتش سوزی اگر وجود نداشت سرمایه شما هم از بین رفته است!
سه فاکتور آخر هم تحت تاثیر همان مواردی است که در بالا ذکر کردیم، مثلا در مورد تحلیل پذیری بازار سهام باید بگوییم که بازاریست که خیلی کم تحلیل پذیر است یکی از مهمترین موارد آن وجود دستکاری قیمت است و از این نظر که بازار محلی است حجم تبادلات آن خیلی بالا نیست که اینها همه نکات منفی برای یک بازار هستند وقتی حجم تبادلات پایین باشد نتیجه این می شود که شما مثلا در 10 درصد زیان قصد فروش سهمتان را دارید ولی چون خریداری وجود ندارد در صف فروش باقی می مانید و ممکن است که یکسال بگذرد و زیان شما به 70 درصد برسد و همچنان خریداری برای سهم شما وجود نداشته باشد. از نظر سختی کار باید بگوییم که این بازار نیاز به تخصص بالایی ندارد و با آموزش های سطح دو و مدتی تمرین قادر به فعالیت خواهید بود.
نتیجه گیری: با توجه به بررسی که انجام شد باید متوجه شده باشید که فعالیت در این بازار چنگی به دل نخواهد زد. فعالیت در این بازار بیشتر متناسب افرادی است که خیلی بلند مدت فعالیت می کنند و سهم خود را حداقل 2 تا 3 سال نگهداری می کنند و یا مناسب افرادی است به واسطه شغل شان یا روابط سببی و نسبی که دارند به رانت دسترسی دارند در غیر اینصورت این بازار را ما مناسب تریدر های حرفه ای نمی بینیم . بازار مناسبی برای نوسان گیری نیست.
2. فارکس: بازار فارکس یک بازار OTC است به این معنی که مختص به یک محدوده جغرافیایی نیست بدین خاطر ویژگی های مثبت و منفی برای فعالیت در آن ایجاد شده است. مثلا در مورد فاکتور امنیت سرمایه باید این نکته را بگوییم که چون بازار جهانی است و تحت کنترل یک دولت مرکزی قرار ندارد پس وجود کلاهبردار در اطراف کسانی که قصد فعالیت در این بازار ها را دارند زیاد است. هر چند که رگوله های جهانی برای کنترل کارگزارانی که واسط شما و بازار هستند به وجود آمده است اما باز هم ریسک از دست رفتن سرمایه بالاخص برای تریدر های ایرانی که تحت تحریم های بین الملی قرار دارند هست، اما ویژگی قدمت این بازار هم باعث شده که تا این زمان کارگزاران متعهد و امن قابل شناسایی باشند. همانطور که می دانید فارکس بالغ بر 20 سال است که وارد ایران شده و کارگزارانی وجود دارند که در این مدت بدون هیچ مشکلی از نظر امنیت سرمایه به مشتریان ایرانی خدمت رسانی کرده اند. اما در مورد فاکتور بعدی بازار فارکس یک بازار فوق استیبل است، چرا که ابزار مورد معامله در این بازار ارز های کشور های بزرگ دنیا هستند و خطراتی که برای دارایی های بازار سهام گفتیم در این بازار صدق نمی کند. مثلا امکان ورشکستگی ژاپن و از بین رفتن پول این کشور نزدیک به صفر است. علت دیگر با ثبات بودن این بازار پشتوانه آن دارایی است، یعنی پشتوانه دلار امریکا کشور امریکاست که بزرگترین قدرت اقتصادی دنیاست همچنین حجم بالای تبادلات در این بازار به همراه پشتوانه های این دارایی ها باعث به وجود آمدن یک بازار بسیار با ثبات شده که از این نظر محل بسیار امنی برای سرمایه گذاری است.
این بازار جزء دسته تحلیل پذیر است، چون که دستکاری قیمت در آن بسیار محدود است، شرکت کنندگان در این بازار دولت های بزرگ و کوچک دنیا، بانک های مرکزی و تجاری، بازرگانان و شرکت ها، صندوق های سرمایه گذاری و در نهایت خرده سرمایه گذاران که در بین این غول ها تقریبا دیده نمی شوند همگی جزئی از این بازار هستند. اما تمام این ویژگی ها هم باعث شده که این تحلیل پذیری نیاز به تخصص بالایی داشته باشد و هر فردی نمی تواند از این بازار سود ببرد.
نتیجه گیری: بازار فارکس از نظر ما با توجه به ویژگی هایی که دارد یک بازار مناسب برای سرمایه گذاری و حتی انتخاب به عنوان شغل اصلی است اما این نکته خیلی مهم را حتماً در نظر داشته باشید که فعالیت در این بازار نیاز به تخصص بالایی دارد و برای ورود به این بازار باید سلامت روانی شما سنجیده شود، آموزش های سطح یک را گذرانده باشید و همچنین حداقل یکسال تمرین و ممارست قبل از معامله روی پول واقعی برای بدست آوردن تجربه و بینش را داشته باشید.
3. بازار کریپتوکارنسی: همانطور که می دانید بازار کریپتو هم یک بازار بین المللی است و مختص به یک نقطه جغرافیایی نیست. این بازار یک بازار نوظهور است اما در بین مردم علاقه مندان زیادی پیدا کرده. علت اصلی این علاقه شنیدن صدای سود های چند هزار درصدی در مدت کوتاه است! که البته همین طمع و ناآگاهی باعث نقره داغ شدن خیلی از سرمایه گذاران شد. در مورد امنیت سرمایه این بازار به شدت ضعف دارد چرا که شما برای انجام تبادلات باید پول خود را نزد یک صرافی قرار دهید که تحت کنترل و رگوله هیچکسی قرار ندارد و تنها اعتماد می تواند این رابطه را به وجود آورد، البته با گذشت این سالها صرافی هایی هستن که امتحان خود را پس داده اند ولی اغلب با ایرانی ها کار نمی کنند. از نظر امنیت بازار هم بازار کریپتو در شرایط مناسبی قرار ندارد زیرا گردانندگان آن اغلب سفته باز ها هستند که در این بازار به نام نهنگ شناخته می شوند. از آنجا که امنیت این بازار پایین است در این بازار خبری از دولت و بانک ها و تجار نیست، و همین مسائل به همراه حجم کم بازار باعث ایجاد نوسانات شدید شده است که درست است یک طرف آن سود های هنگفت قرار دارد ولی سوی دیگر آن هم نابودیست! ابزارهای مورد معامله این بازار رمز ارزها هستند که هیچ پشتوانه خاصی ندارند و چند متخصص شبکه و برنامه نویس به راحتی می توانند برای خود ارز دیجیتال ایجاد کنند و همین عامل باعث به وجود آمدن چندین هزار ارز در مدت کوتاه شد که سرانجام خیلی از آنها هم نابودیست! یعنی شما به عنوان سرمایه گذار امروز ارزی را خریداری می کنید که ممکن است فردا که از خواب بیدار می شوید دیگر در سبد دارایی های شما وجود نداشته باشد! حتی اگر بدون تعصب هم نگاه کنید متوجه می شوید بیتکوین ملکه هم احتمال نابودی دارد. در مورد تحلیل پذیر بودن این بازار هم باید بگوییم که به علت وجود دستکاری قیمت و موارد ذکر شده فوق این بازار در رتبه های کمتر تحلیل پذیر قرار می گیرد ولی درجه سختی کار آن در سطح دو می باشد و برای نوسان گیری مطلوب هستند.
نتیجه گیری: نظر ما برای حضور در بازار کریپتو برای خرده سرمایه گذاران منفی است. فکر میکنم برای گفته هایمان هم دلائل قانع کننده ای آوردیم و علت اصلی آن از دیدگاه ما ریسکی است که از بیرون به شما تحمیل می شود.اما اگر کسی تمایل زیادی برای حضور در این بازار را دارد توصیه میکنیم که قدم های خود را طوری بردارد که ریسک های گفته شده به حداقل برسند. از قدم اول انتخاب صرافی گرفته تا ارزهای مورد معامله، کیف پول، روش های تحلیلی و هر فاکتور دیگری که در سود و زیان شما دخیل است را بطور هوشمندانه بررسی کنید و سپس اقدام به سرمایه گذاری نمایید.
سخن پایانی
فعالیت در بازارهای مالی و تصمیم گیری در مورد انتخاب یک بازار برای سرمایه گذاری نیازمند به یکسری فاکتور های دیگری هم هست که بیشتر آنها موارد فردی هستند. یعنی میزان سرمایه فرد، قصد سرمایه گذاری برای کوتاه مدت یا بلند مدت، سطح دانش و تخصص، سلامت روانی فرد، چه زمانی از طول روز را می تواند فعالیت داشته باشد، آیا در این مسیر همراهان یا شرکایی دارد و خیلی موارد دیگر، همچنین بازار های که بررسی کردیم هم یکسری مزایا و معایب دیگر دارند که چون مورد بحث ما نبود درباره آنها صحبت نکردیم از جمله دو طرفه بودن بازار فارکس و به تازگی در رمز ارزها، وجود اهرم، 24 ساعته بودن بازار فارکس و کریپتو و ….
موضوعی که ما تا اینجا به آن پرداختیم بیشتر در مورد کسانی صدق می کند که معامله گری را به عنوان شغل برای خود انتخاب می کند و بصورت تخصصی روی آن وقت می گذارد به همین خاطر به این افراد توصیه نمی کنیم که در بازارهای سهام و کریپتو سرمایه گذاری کنند چونکه بعلت دستکاری قیمت بغیر از ریسک ذاتی بازارهای مالی می بایست ریسک هایی که از بیرون به شما تحمیل می شوند را هم بپذیرید.